Piraso: IV. MMK: Payong Makahulugan ni Ate Charot-era

MMK: Malawak at Malalim na Kaalaman

Magandang araw mga Charotsters! Nandito na naman po tayo sa isang blog post na tinawag kong “Laki sa Layaw: Juvenile Delinquency” edition. Sa araw po na ito ay sasagutin ko ang katanungan ng isang letter sender sa akin. Isa po siyang Ina na nais malaman paano ba matutulungan ang kanyang anak. Ito pa ang sulat ni Mrs. Santos:

Ito naman po ang aking sulat sa kanya:

Magandang araw, mga charotsters! Sa sagutan nga ng mga sulat namin ni Mrs. Santos ay makikita natin ang topic ng MMK blog ko ngayon: Juvenile Delinquency. Ano nga ba ang juvenile delinquency? Kung batas ang pag-uusapan, ang isang juvenile delinquent o children in conflict with the law (CICL) ay mga kabataan na nakagawa ng kasalanan habang siya ay nasa edad 10-17. Sa sikolohiya naman, ang delinquency o ang mga antisocial behaviors ay mga asal na hindi naaayon sa norms o mga tamang pagkilos na tinatag ng lipunan at ng batas. Dahil nga hindi ito ayon sa batas ng lipunan at gobyerno, ito ay kadalasang may kalakip na pagididsiplina at kaparusahan. Halimbawa ng mga parusang ito ay ang pagkakasuspende sa eskwelahan o pagpapaunta sa principal’s office, o di kaya’y pagdadala sa isang CICL sa ahensiya ng gobyerno tulad ng DSWD. Ang mga asal na ganito ay hindi pasulpot-sulpot. Lumalala ito sa pagtagal ng panahon, at lalong nagiging delikado at negatibo ang maaring idulot nito sa bata at lipunan. Halimbawa, maaring magsimula ito sa simpleng pangungupit ng mga gamit sa bahay, hanggang sa pagiging snatcher sa kalsada, o malala pa ay sa pagpatay.

Ngayon, bakit nga ba nagkaganoon ang iyong anak? Huwag mo solohin ang sisi, Mrs. Santos. Hindi lang naman ikaw ang mundo ng iyong anak. Ang development ng ganitong mga asal ay contextual. Ibig sabihin, ang iyong anak ay naging delikwente dahil sa kanyang paligid, at lahat ng sistema (pamilya, eskwela, kaibigan) na ito ay magkakaugnay sa paghuhubog sa iyong anak. Dagdag pa rito, ang iyong anak rin ay may kapangyarihan na impluwensiyahan ang kanyang paligid at ang kanyang development.

Ilan sa mga risk factors na dapat nating tignan ay una, ang child-centered factors. Maari rin naman kasing nagkaroon ang iyong anak ng neuropsychological problems kung saan ang may development ng neuropsychological process (structure at functions ng utak na may kinalaman sa psychological make-up ng tao) ay hindi naging maayos. Kadalasan ikinakabit ito sa hindi pagdevelop ng maayos ng utak ng bata habang nasa sinapupunan palang siya. Kung kayo Mrs. ay na-expose sa bisyo, masamang gamut, o di kaya nama’y hindi kayo malusog nung pinagbubuntis niyo ang anak niyo, maaring nagkaroon ng problema sa brain development ang anak niyo kaya nagpapakita siya ng antisocial behaviors. Mayroon ding relasyon ang mababang IQ at language skills sa antisocial behaviors. Kadalasan maaring brain impair ang dahilan pero pwede rin namang namana niya ito sa mga magulang niya. Nakita kasi sa pag-aaral na ang mga batang medyo mahina sa pag-iisip ay may mga magulang na ganun rin naman ang intelektwal na kapasidad. Dahil dito, maaring kaya nagdrop-out ang anak niyo dahil nawalan siya ng interes kasi hindi siya makasabay sa eskwela. Ayon pa naman sa pag-aaral ng NSO, kawalan ng interes ang numero unong dahilan bakit nag-drodrop out ang mga kalalakihan. Dagdag pa rito, nakita nila ang maaring relasyon ng pagiging drop-out sa antisocial behaviors.

Pangalawang dapat rin nating tignan ang paraan ng pagpapalaki niyo sa inyong anak, at kung paano ba ang tunguhan niyo sa isa’t-isa. Ayon kasi sa pag-aaral, nakikita na karaniwan sa mga CICL ay mga batang hindi maganda ang karanasan sa loob ng pamilya. Sila ang mga batang inaabuso, sinasaktan, pinapagalitan, at pinapabayaan. Sa loob ba ng pamilya niyo Mrs. Santos, paano kayo magtunguhan? Paano niyo din trinatrato ang anak niyo? Malaking bagay kasi ang pamilya sa pag “make or break” ng isang bata. Katuwang mo ba ang asawa mo sa pag-aalaga? O mag-isa ka nalang nagpapalaki sa kanila? Maari kasing ang pagkahiwalay at sira ng pamilya ay dahilan ng pagiging delinquent. Naibibigay niyo ba ng tama ang pangangailangan ng inyong mga anak? Nagkukulang ba kayo sa pag-aalaga? Maaring dahilan rin kasi ito.

Pangatlong dapat tignan ay ang mga barkadang laging sinasamahan ng inyong anak. Karaniwan na isipin na ang barkada ang masamang impluwnesiya sa inyong anak. Pero, ayon sa pag-aaral, napatunayan na kaya napupunta sa masasamang imluwensiya ang inyong anak ay dahil sa problema o kakulangan sa pamilya. Nakita kasi na kapag problemado ang pamilya, sa barkada maghahanap ng kalinga at kasiyahan ang inyong anak. Totoo, may impluwensiya ang barkada sa inyong anak. Ayon nga sa pag-aaral sa Pilipinas, tatlo sa limang delinquent child ay naimpluwensiyahan lamang ng kanilang mga barkada. Nakikita kasi ng mga bata ang barkada bilang kanilang pamilya, lalo na kung problemado ang totoo nilang pamilya.

Ano ngayon ang maaari mong gawin upang matulungan ang iyon anak? Liban sa trabaho ng gobyerno para sa mga programang pangkabataan, dapat un among pagtuunan ng pansin ang iyong pamilya. Siguraduhin mo, Mrs. Santos, na naibibigay mo ang pangangailangan ng iyong anak, mapa-pisikal na pangangailangan ito o emotional. Lagi mong iparamdam sa anak ang pagmamahal imbis na pagalitan siya sa lahat ng pagkakamali. Dapat din ay iwasan niyong iparamdam sa inyong mga anak ang problema ninyong mag-asawa. Siguraduhin mo rin na ang anak mo ay may pamilyang mauuwian na lubos na nagmamahal at tatanggapin siya, kahit anong nagawa niyang pagkakamali. Dapat din ay gabayan mo ang iyong anak sa pagpili niya ng mga kaibigan at kabarkada. Turuan mo siyang tumayo sa sarili niyang paa, para kayanin niyang tumanggi sa masasamang impluwensiya. Siguraduhin mo rin na nabibigyan mo ang iyong anak ng sapat na edukasyon. Huwag mo siya hayaan magdrop-out. Tulungan mo siyang bumalik sa eskwela at gabay mo siya ng talino at pagmamahal. Kapag lalong wala siya sa eskwela, lalo siyang ma-eexpose sa masasamang impluwensiya sa labas ng bahay.

Naniniwala akong may pag-asa pa ang iyong anak. Gabayan mo siya tungo sa matuwid na landas. Ipakita mo at ng pamilya mo na ang mga tao sa bahay, ay para niyang mga kaibigan: maaasahan, mahihingahan ng saloobin at mamahalin siya. Subukan mo rin maglaan ng panahon kung saan ang buong pamilya ay gagawa ng productive na bonding activity. Bakit hindi ka magsimula sa talent ng iyong anak sa pagdrawing at pagpinta? Malay mo, ma-divert mo ang vandalism ng anak mo tungo sa mas maganda at kapakipakinabang na sining.

Salamat po sa pagsulat sa akin. Sana po ay patuloy niyo pang tangkilikin ang MMK. Sa susunod na blog ko po ay tatalakayin ko ang problema ng isang kabataang babae sa boyfriend niyang gustong laging nasusunod. Muli, ako po si Ate Charo-tera, nagmamahal.